Bebeklerde Sarılık

Sarılık, bebeklerin cildinin veya gözlerinin sarı renkte olmasıdır. Normalde insan vücudunda bulunan “bilirubin” maddesinin, yüksek olmasıyla görülür. Yeni doğanlarda sıklıkla görülür ve erken doğan bebeklerde daha da sıktır. Bebekler doğduklarında, hastanede gözlem sürecinde ve doktor ziyaretlerinde sarılık açısından değerlendirilir.  Bebeklerin sarılık açısından değerlendirilmesi, tedavi edilmeyen yüksek bilirubin düzeyinin beyne zarar vermesi ihtimali sebebiyle önemlidir.

Bilirubin, vücuttaki kırmızı kan hücrelerinin yıkılmasıyla meydana gelir, karaciğer tarafından işlenerek gaita ve idrar ile vücuttan atılır. Yeni doğan bebeklerin neredeyse hepsinde bilirubin düzeyi yükselir. Sıklıkla en yüksek düzeyine 3-4 günde ulaşır ve 1-2 hafta içinde vücuttan atılır. Bebek büyüdükçe bilirubin atılma mekanizmaları olgunlaştığı için, bazı bebeklerde sarılığın düzelmesi birkaç ay dahi sürebilir. Kırmızı kan hücrelerinin yıkımını artıran anne ile bebek arasında kan uyuşmazlığı, bebeğin kırmızı kan hücrelerinde enzim (G6PD) eksikliği gibi durumlar sarılık riskini artırabilir.

Emzirme kaynaklı sarılık iki sebeple görülebilir. Bunlardan biri, bebeğin anne sütüne ulaşma güçlüğüdür. Annenin süt miktarının az olması veya bebeğin memeye tutunmasında güçlükler buna sebep olabilir. Sık emzirmeye çalışılması, annenin bol sıvı tüketimi, bebeğin memeyi doğru kavradığından emin olunması gerekir. Bazı durumlarda geçici süreyle formül mama kullanılması gerekebilir. Diğer sebep ise bebeğin karaciğer ve bağırsaklarının henüz olgunlaşmamış olması ve bilirubini hızlıca uzaklaştıramamasıdır. Bu sebeplerin hiçbiri anne sütünün kesilmesini gerektirmez ve emzirmeye mümkün olduğunca devam edilmelidir.

Sarılık genellikle öncelikle gözler ve yüzden başlar,  göğüs,  göbek, kollar ve bacaklara yayılır. Bebeğinizin alnına bir parmağınızla hafifçe basıp sonra parmağınızı çektiğinizde o bölgeyi sarı görüyorsanız bebeğinizde sarılık var demektir. Sarılık çok şiddetliyse bebeğin rengi sarı-turuncu olarak görülebilir veya dizlerinin altında kalan kısımlar da sarı renkte görülebilir. Şiddetli sarılığı olan bebeklerde aynı zamanda uyandırılma güçlüğü, tiz sesle ağlama, avutulamama gibi yakınmalar da görülebilir.

Bebeklerin sarılığı ciltten ölçüm cihazı ile veya kan testi ile ölçülebilir. Ciltten yapılan ölçümde sonuç belli bir düzeyin üstünde saptanırsa kan testi yapılması gerekecektir. Sarılığı iki haftadan uzun süren bebeklerde buna sebep olabilen hastalıkların varlığı açısından ek tetkik yapılması gerekebilir.

Bebeğinizin sarılığının düzelmesine yardımcı olmak için yapabileceğiniz şey, bebeğinizin yeterli beslendiğinden emin olmaktır. Yeterli beslenme göstergeleri uygun kilo alımı, yeterli sayıda çişli bez alma, beslenme sonrası sakinleşme ve kakanın koyu yeşilden sarı renge dönmesidir. Bebeğinizin daha ileri tedaviye ihtiyacı olup olmadığını doktorunuz size söyleyecektir.  Sarılık düzeyinde hafif bir yükseklik varsa sıklıkla kendiliğinden düzelecektir. Daha ciddi bir yükseklik varsa bebeğinize “fototerapi” yani “ışık tedavisi” uygulanması gerekebilir. Bilirubin düzeyinin beyne zarar vermesi yüksek olan ve fototerapiye iyi yanıt vermeyen bebeklerde nadiren “kan değişimi” tedavisi uygulanması gerekebilir.

Fototerapi bebeğinizin özel bir mavi ışık altına yerleştirilmesiyle uygulanır. Tedavi esnasında bebek yalnız bezi ile kalır ve gözü koruyucu bant ile kapatılır. Tedavi esnasında bebeğinizin yanında olup onu görüp ona dokunmanız mümkündür. Bilirubin gaita ve idrar ile vücuttan uzaklaştırıldığı için fototerapi esnasında bebeğinizin beslenmeye devam etmesi önemlidir. Ağızdan şekerli su verilmesi gerekli değildir. Tedavi esnasında ciltte hafif kızarıklar, kaka kıvamının cıvıklaşması gibi durumlar görülebilir. Bebeğinizi güneş altında tutmanın sarılığın düzelmesine yardımcı olduğu gösterilmemiştir hatta ciltte yanıklara sebep olma riski mevcuttur.